Als natuurlijke spraak niet toereikend is, kan OC een krachtig hulpmiddel zijn om jezelf te uiten en verstaanbaar te maken. Door OC ‘een stem’ te noemen, benadruk je deze kracht. Dat geeft ook meteen aan hoeveel schade het aanricht als je iemands OC-systeem afneemt. Maar zoals bij veel tot de verbeelding sprekende metaforen is de dagelijkse realiteit vaak ingewikkelder.
Wat is een stem?
Het woord ‘stem’ betekent niet alleen het geluid dat je produceert wanneer je praat. Het kan ook de vrijheid betekenen om te zeggen wat je bedoelt, op de manier die je zelf wilt. Een stem is iets waar jij alle zeggenschap over hebt. Niemand kan je fysiek dwingen om de stem die je lichaam voortbrengt op een bepaalde manier te gebruiken. De woorden die je met deze stem gebruikt zijn niet opgelegd door anderen.
Alle communicatievormen zijn mijn stem
Bij veel OC-systemen is het een stuk moeilijker om deze vrijheid te waarborgen. Als het weinige dat je kunt zeggen niet overeenkomt met wat je bedoelt, kun je soms het meest oprechte en persoonlijke signaal afgeven door te weigeren je ‘stem’ te gebruiken. Misschien kun je niet veel zeggen, maar je kunt wel zorgen dat alles wat je zegt werkelijk van jou is. Een OC-systeem is ook niet altijd de beste manier om alles te zeggen. Dat is niet erg. Dit geldt ook voor spraak. Stel, je zoekt iets in de keuken, maar mijn gesproken aanwijzingen zijn niet toereikend. Dan is het de beste oplossing als ik het je laat zien. Vaak is OC-gebruik niet alleen langzamer, het kost ook meer moeite. Communicatie is pas geslaagd als je de beschikbare communicatiemethoden optimaal benut. Dat houdt in dat ‘de beste’ manier om te communiceren niet bestaat.
Mijn stem, mijn keuze
Sommige OC-gebruikers noemen OC wel degelijk een stem, en je hebt misschien gezien dat AssistiveWare die term ook gebruikt. Maar we kunnen nooit voor een ander bepalen wat zijn/haar ware stem is. Sommige mensen hebben wel OC nodig, maar hebben er nog geen toegang toe. Andere slagen er slechts in om een beperkt aantal berichten en ideeën via hun systeem te uiten. Ook al is het van belang om iedereen in een dergelijke situatie te ondersteunen, is dat slechts een deel van de oplossing.
Het is ook belangrijk om mensen te leren respecteren om wie ze zijn, en te leren luisteren naar de stem die ze al bezitten. Als je niet zeker weet wat iemand duidelijk probeert te maken, los je dit vaak respectvol op door te vertellen dat je twijfelt en de ander misschien verkeerd begrijpt. Daarna kun je verschillende strategieën toepassen om duidelijkheid te scheppen. Misschien kom je er niet achter wat de ander bedoelt. Misschien weet je niet zeker of de ander je begrepen heeft. Maar je kunt op z’n minst communiceren dat je de mening van de ander de moeite waard vindt om te horen.
