Wat is stimmen?

Stimmen is zelfstimulerend gedrag en omvat een breed scala aan herhaalde fysieke bewegingen en hoorbare geluiden die mensen maken om hun eigen sensorische ervaring te reguleren. De meeste mensen spreken echter alleen van stimmen als een neurodivergent persoon dat doet. En vaak gaat het daarbij alleen om bepaalde vormen van zelfstimulerend gedrag. Als een autistisch persoon met zijn of haar handen fladdert, heen en weer wiegt, op en neer springt of rondjes draait, wordt dat waarschijnlijk stimmen genoemd. Als een OC-gebruiker steeds hetzelfde woord op zijn apparaat herhaalt, wordt dat ook vaak stimmen genoemd, zelfs als hij echt probeert te communiceren.

Mensen die verondersteld worden neurotypisch te zijn, zullen daarentegen waarschijnlijk niet met stimmen worden geassocieerd als ze met hun pen klikken of met hun haar draaien. Als ze een liedje op repeat zetten, wordt dat waarschijnlijk ook niet als stimming gezien, tenzij bekend is dat ze de diagnose autisme hebben.

Iedereen stimt. Sommige mensen hebben een natuurlijke manier van stimmen die meer genormaliseerd is, maar we doen het allemaal. OC-gebruikers kunnen op dezelfde manier stimmen als mensen die wel vloeiend kunnen spreken. Mensen die goed kunnen spreken, kunnen vocaal stimmen door bepaalde woorden of zinnen te herhalen en OC-gebruikers kunnen stimmen met hun OC.

Waarom stimmen OC-gebruikers?

Of OC-gebruikers hun OC-apparaat al dan niet gebruiken om te stimmen, ze stimmen om dezelfde redenen als iedereen:

Emoties reguleren: Zelfstimulerend gedrag kan OC-gebruikers helpen om met emoties zoals angst, enthousiasme of frustratie om te gaan. Zo kan het steeds opnieuw indrukken van dezelfde knop iemand kalmeren in overweldigende situaties, terwijl anderen rust vinden bij fladderen of heen en weer wiegen.

Blijdschap tonen: Stimmen heeft niet altijd te maken met het omgaan met stress. Het kan ook worden gebruikt om positieve emoties te uiten. OC-gebruikers kunnen knoppen steeds weer opnieuw indrukken omdat ze een woord of zin leuk vinden of van het geluid houden dat het apparaat maakt. Een dergelijke stim kan een uiting van blijdschap of enthousiasme zijn.

Prikkels verwerken: Voor sommige OC-gebruikers helpt stimmen bij het verwerken van te veel prikkels wanneer ze zich in een complexe omgeving bevinden. Herhaaldelijk tikken kan overweldigende prikkels blokkeren en een vertrouwd en voorspelbaar gevoel geven.

Het is echter wel belangrijk om te weten dat het herhaaldelijk op knoppen tikken niet altijd stimmen is. Iemand kan ook steeds weer op een knop tikken om te communiceren of om het apparaat te verkennen. Ga bij twijfel in eerste instantie van een communicatiepoging uit.

Ondersteun OC-gebruikers die stimmen

Je kunt OC-gebruikers ondersteunen door een omgeving te creëren waar stimmen geaccepteerd, begrepen en aangemoedigd wordt.

1. Erken dat stimmen functioneel is: Stimmen dient een doel voor OC-gebruikers, of dat nu emotieregulatie of prikkelverwerking is. Zie het niet als storend of problematisch, maar als functioneel en essentieel.

2. Ga er niet van uit dat wanneer iemand herhaaldelijk op een knop tikt, hij of zij niet klaar is voor OC: Stimmen is zeer functioneel. Zowel kinderen als volwassenen kunnen stimmen tijdens het verwerken van nieuwe ideeën en concepten, zoals hoe ze met een OC-apparaat kunnen communiceren! En zo kan ook het steeds opnieuw op knoppen tikken een functie hebben bij het leren. Het moet niet als iets verkeerds worden gezien. En het betekent zeker niet dat ze niet klaar zijn voor OC.

3. Creëer stimmingsvriendelijke ruimtes: Iedereen stimt. Sommige OC-gebruikers stimmen op andere manieren dan neurotypische mensen doen. Deze OC-gebruikers hebben stimmingsvriendelijke ruimtes nodig, net zoals sommige mensen stille ruimtes nodig hebben. Ze moeten ongestoord en zonder oordeel kunnen stimmen en daaronder valt ook het stimmen met het OC-apparaat.

4. Probeer contact te maken tijdens het stimmen: Als een OC-gebruiker stimt door herhaaldelijk op een woord of zin te tikken, dan kun je proberen om contact te maken. Niet iedereen zal dit leuk vinden, maar je kunt zo een vertrouwensband opbouwen en een omgeving creëren waarin ze zich gehoord en geaccepteerd voelen. Je kunt dingen zeggen als “Dat is een grappig woord!” of “Je vindt dat een leuk geluid, hè?”Je kunt het woord ook samen herhalen.

5. Moedig aan zonder deelname te forceren: Sommige OC-gebruikers stimmen liever alleen, terwijl anderen dat juist graag met anderen doen. Ga na of de OC-gebruiker het fijn vindt als anderen meedoen, of dat hij/zij liever alleen stimt. Respecteer hun grenzen en moedig stimmen aan op de manier die ze op prijs stellen.

6. Verken andere manieren om te stimmen: Afhankelijk van waarom een OC-gebruiker herhaaldelijk op een knop drukt, kunnen we op zoek gaan naar aanvullende activiteiten die voor vergelijkbare stims zorgen. Als het hen om het tikken gaat, dan houden ze misschien ook wel van slaginstrumenten. Of misschien vinden ze speelgoed waarop knoppen zitten ook wel leuk. Als ze houden van het consistente ritme waarop hun OC-apparaat woorden op steeds dezelfde manier uitspreekt, zou je ook aan slaginstrumenten kunnen denken. Als ze van de klank van bepaalde woorden houden, dan zijn ze misschien ook wel geïnteresseerd in andere woorden met een vergelijkbare klank. Stimmen is belangrijk en daarom is het goed om op te zoek gaan naar meer manieren om te stimmen.

Door het stimmen van OC-gebruikers te begrijpen en te ondersteunen, creëren we een inclusievere omgeving die neurodivergentie respecteert en communicatie en emotioneel welzijn bevordert.

Straffen en belonen

Soms zien we dat iemand gestraft wordt als hij of zij op een OC-apparaat stimt, omdat het als lawaaierig en storend voor de omgeving wordt ervaren. Vaak wordt het apparaat dan bij de OC-gebruiker weggehaald. Dat is geen goede oplossing.

Iemand de mogelijkheid ontnemen om te communiceren kan relaties beschadigen en de communicatie negatief beïnvloeden. Op de lange termijn kan het ertoe leiden dat een OC-gebruiker de volwassenen in zijn of haar omgeving wantrouwt en zich onveilig, ongehoord en onbelangrijk voelt.

We zien daarentegen ook dat stimmen op een apparaat als beloning wordt gebruikt. Zo kan een docent in de klas zeggen: “Doe je werk, dan mag je daarna op je OC-apparaat stimmen.” Als tijd om te stimmen als beloning wordt gebruikt en de OC-gebruiker daarbuiten iets probeert te communiceren, dan zullen die communicatiepogingen genegeerd worden. Iemand OC onthouden en het apparaat pas geven om bepaald gedrag te belonen, kan ook negatieve gevolgen hebben. Het impliceert dat stimmen een voorrecht is dat verdiend moet worden in plaats van een natuurlijk onderdeel van hun ervaring en communicatie.