Rollenspellen (RPG’s) en OC

Toen ik 9 was, ontdekte ik eindelijk hoe lezen werkte. Het was de zomervakantie tussen groep 4 en groep 5. Mijn leerkrachten van het speciaal onderwijs hadden twee jaar lang met man en macht geprobeerd mij toegang te bieden tot het geschreven woord. Omdat we een lange autorit moesten maken, hadden mijn ouders een paar stripboeken voor me gekocht, zodat ik onderweg tenminste plaatjes kon kijken.

Dankzij die stripboeken leerde ik hoe ik moest lezen, en dat leidde tot mijn voorliefde voor de X-Men. Het lukte me om er met andere kinderen van de dagopvang over te praten, en op een dag stelde een van de therapeuten iets voor waarvan onze kleine oren begonnen te klapperen: ‘Stel,’ zei hij, ‘dat jullie de X-Men konden ZIJN?’ Hij pakte een exemplaar van het Batman-rollenspel (wat zoiets is als Dungeons & Dragons, maar dan met superhelden), hielp ons om personages te bedenken, zette het X-Men-verhaal en de spelregels op papier, en ik was meteen verkocht.

Ik ben autistisch. Spreken en sociale interactie heb ik altijd lastig gevonden. Tot mijn 13e volgde ik speciaal onderwijs in verschillende vormen, en tot mijn 10e had ik logopedie. Ik vond het ENORM moeilijk om met leeftijdsgenootjes om te gaan, maar RPG’s in bordspelvorm gaven me ineens de mogelijkheid om contact te maken met anderen. Dankzij deze spellen leerde ik de sociale vaardigheden die me op school zo veel moeite kostten, en leerde ik effectief communiceren.

Hoewel spreken altijd stressvol en vermoeiend voor me is geweest, vormden RPG’s een veilige omgeving waar ik doeltreffender kon communiceren, waar die stress en vermoeidheid het allemaal waard leken. Het hielp ook dat ik in een kleine sociale kring kon spelen, volledig kon opgaan in het verhaal en kon communiceren als een personage in plaats van als mezelf. Deze RPG’s in bordspelvorm werden de enige plek waar ik op mijn eigen manier kon praten, en waar dat niet alleen werd geaccepteerd, maar zelfs aangemoedigd, zeker wanneer ik daardoor meer bij het verhaal betrokken raakte.

In de herfst van 2017 begon ik OC te gebruiken. Nadat mijn ouders me als kerstcadeau een iPad met Proloquo4Text hadden gegeven, maakte ik er steeds meer gebruik van. OC is mijn belangrijkste communicatiemiddel. Het is voor mij een effectievere, gestructureerdere en minder stressvolle manier om mezelf uit te drukken. Het verbaasde mijn spelmaatjes hoe veel ik gebruik maak van OC, omdat ik tijdens het spelen van RPG’s behoorlijk goed uit mijn woorden kom. Maar de manier waarop mijn vrienden en de community van RPG-spelers me hebben geaccepteerd is fantastisch. Omdat ik een manier moest bedenken om mijn grootste hobby en interesse te kunnen beoefenen, realiseerde ik me een aantal dingen over RPG’s. RPG’s zijn een fantastisch hulpmiddel omdat ze een ideaal interactiemiddel zijn, en omdat ze enorme mogelijkheden bieden om communicatievaardigheden op te doen, of dat nu via OC (high-tech, low-tech, gebarentaal, etc.) of via spraak gaat.

De voordelen van RPG’s

Wat is een rollenspel (RPG)? RPG’s in bordspelvorm hebben hun bekendheid te danken aan Dungeons & Dragons (dat al sinds 1977 op de markt is en waarvan nu de 5e editie verkrijgbaar is). Het doel van een RPG is om een gezamenlijk verhaal te spelen. Een van de spelers is de Game Master (GM, of soms Dungeon Master of Storyteller) en heeft de leiding over het overkoepelende verhaal. De andere spelers vervullen de rol van de personages in het verhaal, en soms van andere elementen van de spelwereld, door te vertellen welke acties ze ondernemen. De GM neemt de rol aan van elk ander personage dat ze tegenkomen.

In de meeste spellen zit een element van willekeur, zoals een dobbelsteen of speelkaarten, waarmee de uitkomst van acties binnen het verhaal wordt bepaald. Alle personages hebben diverse attributen, vaardigheden en mogelijkheden waarmee ze zich onderscheiden van de andere spelers aan tafel. Ze zijn bijvoorbeeld uitzonderlijk sterk of charismatisch, of hebben een speciale kracht. Vrijwel alle denkbare werelden en verhalen zijn na te spelen in een RPG. Denk aan populaire tv-programma’s en boeken, zoals Game of Thrones, My Little Pony of verhalen uit de Marvel-stripboeken. Voor elke groep is dus een passend spel te vinden.

Drie belangrijke voordelen

Ik denk dat RPG’s drie belangrijke voordelen bieden die goed van pas kunnen komen voor OC-gebruikers:

1) Een gecontroleerde sociale omgeving. Sociale situaties waar meer dan drie of vier mensen bij betrokken zijn, zijn enorm lastig voor mij, omdat de regels vaak onduidelijk zijn. Bij de meeste RPG’s zitten drie tot zes mensen aan tafel, maar dankzij de regels, de doelen en de GM die het spel in goede banen leidt, heeft deze sociale omgeving een duidelijk ijkpunt en is er meer controle. De GM zorgt ervoor dat een speler die moeite heeft met communiceren zich duidelijk kan uiten, en een GM die zelf moeite heeft met communiceren kan erop vertrouwen dat de spelers hem of haar alle tijd geven om zichzelf verstaanbaar te maken!

In een RPG leer je ook veel over gespreksbeurten overnemen, omdat er specifieke regels zijn over wie er op welk moment mag praten of een zet mag doen. Kortom, een groot deel van de spanning van een gesprek wordt weggenomen: het is duidelijk wanneer het JOUW beurt is om iets te zeggen, en zodra het jouw beurt is, ben JIJ degene die praat (dit is met name handig voor spelers die meer tijd nodig hebben om hun boodschap uit te spreken via een spraakcomputer).

2) Op een veilige manier opgaan in een verhaal met leeftijdsgenoten. Een RPG is een gezamenlijke activiteit, ook al speel je het alleen met de GM en één speler. Iedereen die meedoet, volgt hetzelfde verhaal, en je kunt het spel niet ‘verkeerd’ doen! Dit betekent dat de bijdrage van elke speler is gebaseerd op zijn of haar persoonlijke vermogens, omdat de spelwereld is aangepast aan de sterke en zwakke punten van hun taalvaardigheid. Als de taalvaardigheid van een speler zeer beperkt is, bedenkt de GM scenario’s waarin de speler die taalvaardigheid optimaal kan inzetten. Op die manier doet de speler volwaardig mee, ook al heeft hij of zij een kleinere woorden-, gebaren- of symbolenschat dan de anderen.

Het feit dat de hele spelwereld verzonnen is heeft nog een voordeel. In tegenstelling tot fysieke spelletjes, is je eigen fantasie de enige belemmering van een RPG. Dit klinkt misschien als een cliché, maar ik kan uit eigen ervaring vertellen hoeveel zelfvertrouwen het een onhandig kind met overgewicht, weinig taalvermogen en sociale vaardigheden geeft om in de huid te kruipen van een rijke, innemende en fysiek fitte superheld.

Aanbevelingen

Zoals ik al zei bestaan er heel veel RPG’s, van elk genre en in elke speelstijl die je maar wenst. Sommige spellen speel je met dobbelstenen, andere met kaarten, en weer andere speel je om punten of fiches. Hieronder zal ik een paar voorbeelden noemen van RPG’s die heel geschikt zijn voor iedereen die zo’n spel nog nooit gespeeld of geleid heeft. De opzet is eenvoudiger en de spelers hoeven zich niet aan strenge of ingewikkelde regels te houden.

• No Thank you, Evil! (Monte Cook Games). Dit spel is op de markt gekomen dankzij een succesvolle crowdfundingsactie en is geschikt voor kinderen vanaf 4 jaar. Het speelt zich af in een maffe, kindvriendelijke wereld vol grapjes en cartooneske humor. De regels zijn aan te passen aan de vaardigheden van de spelers en het spel bevat een veiligheidsregel voor spelers die overweldigd of in paniek raken, of zich onprettig voelen. Door ‘No Thank you, Evil!’ te roepen, winnen ze automatisch van hun tegenstander (en de GM bepaalt dan hoe ze dit precies doen).
• Epyllion (Magpie Games). Dit is een spel waarin je een draak speelt. Geen gevaarlijke draak, maar een jonge draak die op avontuur gaat en nieuwe vrienden maakt. Het is geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar en bevat opties om het met oudere spelers te spelen (hoewel het soms juist leuk is om een maf en ongecompliceerd spelletje te doen). De regels zijn vrij eenvoudig en het spel bevat meer dan genoeg uitleg over de manier waarop de GM het spel kan ondersteunen en leiden.
• FATE Accelerated (Evil Hat Productions). Dit is een vereenvoudigde versie van het bekroonde FATE Core van Evil Hat (wat ook een geweldig spel is). Het spel heeft geen vastgelegde context en is alleen gebaseerd op een systeem van regels. Het is aan de spelers om een wereld en een verhaal op te bouwen, en de mogelijkheden zijn eindeloos. Je ontwerpt je personage op basis van een aantal omschrijvingen. Er zijn slechts vier acties die je in het spel kunt ondernemen, maar die zijn breed toepasbaar. Bij elke actie hoort een handig symbool dat je makkelijk als kaartje kunt uitprinten, of als knop kunt toevoegen aan een OC-apparaat. Bovendien is het goedkoop: het hardcopy boek kost $5 en voor de pdf-versie laat producent Evil Hat gebruikers zelf bepalen wat ze willen betalen. Op die manier loop je minder risico om veel geld uit te geven aan een spel dat achteraf ongeschikt blijkt voor je spelers. Tot slot is Evil Hat op dit moment bezig om de FATE Accessibility Toolkit te voltooien: een boek met tips over hoe je RPG’s toegankelijk kunt maken voor spelers met een beperking en personages met een beperking kunt toevoegen aan de spellen.

Een paar tips voor OC-gebruik tijdens het spelen

Onlangs was ik bij CanGames, een RPG-congres in Ottawa, Canada. Ik was stomverbaasd over het feit dat iedereen daar mijn communicatieapparaat gemakkelijk accepteerde. Ik speelde er een spel dat Ross Rifles heet, dat op dit moment wordt ontwikkeld door Dundas West Games uit Toronto, Canada. Ross Rifles is een historische RPG die zich afspeelt tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het spel is educatief en informatief en gaat over de ervaringen van een Canadese soldaat uit die periode. Het werd geleid door Daniel Kwan; een auteur die ook met autistische tieners en volwassenen werkt. Hij hielp me om mijn plek aan de tafel te vinden, waar mijn communicatie werd gerespecteerd en waar ik de andere spelers kon bijhouden.

Een paar voorbeelden (die de moeite waard zijn voor iedereen die een spel leidt met spelers die alternatieve communicatiemiddelen gebruiken): hij lette op wat ik typte en onderbrak het gesprek van de andere spelers in het heetst van de spelstrijd zodat ik mijn bericht kon afspelen. Hij gaf me de kans om mijn mening over verschillende dingen te geven door er direct naar te vragen. Zodra ik mijn hand opstak ten teken dat ik iets had toe te voegen kreeg ik meteen aandacht van hem en van de andere spelers. Iedereen wachtte geduldig af terwijl ik mijn berichtjes tussendoor typte. Tijdens het eerste halfuur van het spel ontstond er een vaste spelwijze; terwijl ik een bericht typte, accepteerde iedereen rustige gesprekjes onderling, maar zodra ik klaar was, luisterde iedereen. Mijn beslissingen werden net zo serieus genomen als die van de sprekende spelers.

In andere spelsituaties - waarin ik beter zou zijn voorbereid - had ik misschien vooraf opgeslagen (en zeer gedetailleerde) berichten gebruikt om me sneller uit te drukken. Doordat ze me de ruimte gaven tijdens het gesprek bleef ik bij het spel betrokken, zonder dat deze aanpassingen ten koste gingen van het speelritme. Tegelijkertijd realiseer ik me dat ik een direct tekst-naar-spraakprogramma gebruik en dat ik HEEL snel typ. Dus misschien is er meer geduld nodig voor spelers die langzamer typen, of op pictogrammen gebaseerde low- of high-tech OC gebruiken. Ze hebben meer tijd nodig om antwoorden te formuleren.

Ik ben gek op RPG’s. Ze zijn mijn grootste passie en ik ben heel blij dat ze zeer toegankelijk voor me zijn, zelfs nu ik speel met behulp van een OC-apparaat in plaats van spraak. Ik ben ervan overtuigd dat deze geweldige, gezamenlijke activiteit enorme mogelijkheden biedt om zowel sociale vaardigheden als taalvaardigheid aan te leren.