Wanneer je spreekt of schrijft, denk je er waarschijnlijk niet over na dat je woorden gemakkelijk opslaat in je geheugen. Je hoeft nooit een woordenboek bij je te hebben. Maar een gebruiker van op pictogrammen gebaseerde ondersteunde communicatie (OC) moet de woorden daadwerkelijk voor zich zien om ze te kunnen gebruiken.
Dat levert een bijzondere uitdaging op voor de ontwikkeling van een OC-vocabulaire. Daarin moeten precies de juiste woorden staan, waarmee de gebruiker kan zeggen wat hij/zij wil. Tegelijkertijd moet het niet te groot zijn, en een handige indeling hebben zodat de gebruiker de woorden snel vindt.
Gelukkig is het grote voordeel van ons systeem dat het bestaat uit kernwoorden die op onderzoek gebaseerd zijn. Hoe jong, oud, of vaardig je ook bent, deze handvol woorden vormt de kern van onze dagelijkse gesprekken. Een voorbeeld: in het Nederlands gebruikt men, van jong tot oud, 50 woorden om 40-50% van de uitingen te vormen, 100 woorden voor 60% van de uitingen en 200-400 woorden voor 80% van de uitingen.
Snelle toegang tot deze kernwoorden is dus van wezenlijk belang voor efficiënte communicatie. Daarom bevat Proloquo2Go de woorden die het meest worden gebruikt. Maar hoe bepaal vervolgens hoe je de woorden indeelt? Hoe kan een gebruiker zo makkelijk en snel mogelijk woorden vinden en gebruiken met behulp van OC? We weten dat de tijd van professionals en ouders kostbaar is. Hoe kunnen ze een OC-systeem zo efficiënt mogelijk aanpassen aan de behoeften van de gebruiker?
Consistentie is de sleutel
Woorden in een lijst opzoeken en herkennen is al lastig genoeg als je de taal machtig bent. Dus stel je eens voor hoe moeilijk dat is voor OC-gebruikers die hun taal- en communicatievaardigheden nog moeten ontwikkelen. Pas als OC-gebruikers snel toegang hebben tot kernwoorden, en deze makkelijk herkennen, kunnen ze doeltreffend communiceren. Daarom is het belangrijk dat alle kernwoorden in alle mappen op dezelfde plaats te vinden zijn. Zo kan de gebruiker direct de benodigde woorden selecteren, waar ze ook staan. Bovendien draagt dit principe bij aan een universeel leerproces: motorisch leren.
Sjablonen
De meeste activiteitenpagina's van oudere OC-systemen bestonden voor het grootste deel uit vocabulaire dat speciaal was toegespitst op de betreffende activiteit: een paar woorden om een zin mee te beginnen, plus een paar zelfstandig naamwoorden, werkwoorden en bijvoeglijk naamwoorden. Deze pagina's gebruik je bij een bepaalde activiteit, zoals avondeten of een natuurkundeles. Maar dit vocabulaire was niet ontworpen voor de ontwikkeling van algemene communicatievaardigheden buiten de context van die activiteit om.
We weten dat het creëren van eigen mappen een belangrijke functie is bij OC. Daarom wilden we dat nieuwe activiteitenmappen van een gebruiker beter geïntegreerd werden in een kernwoordensysteem, zodat de gebruiker zijn/haar kennis op alle mappen kon toepassen. Dat is onder andere mogelijk met een sjabloon: een groep knoppen in een vaste indeling. Dit sjabloon pas je toe in verschillende mappen.
In Proloquo2Go, onze op pictogrammen gebaseerde OC-oplossing, hebben de sjablonen dezelfde indeling als de hoofdmap. Elk sjabloon bevat kernwoorden die horen bij de activiteitencategorie. Ze staan op dezelfde plaats als in de hoofdmap. Met deze sjablonen als uitgangspunt kunnen gebruikers hun eigen mappen aanmaken, en ze naar wens aanpassen.
Proloquo2Go heeft vier hoofdsjablonen, onderverdeeld in subcategorieën.
- Zelfstandig naamwoorden (eten, mensen, plaatsen, dingen en tijd)
- Situatie (vrije tijd, zinnen, religie, school en sporten)
- Grammatica (bijvoeglijk naamwoorden en werkwoorden)
- Activiteit (maken, dagelijks leven, laten we praten, motoriek, naar buiten, lezen en speelgoed & spelletjes)
Een voorbeeld: een gebruiker kiest het sjabloon 'speelgoed & spelletjes' om een nieuwe map te maken met dezelfde indeling, maar met de zelfstandig naamwoorden, werkwoorden en bijvoeglijk naamwoorden die specifiek bij het speelgoed of groepsspel horen.
Elk sjabloon biedt ruimte voor randwoorden, die je kunt toevoegen, verwijderen of herschikken. Een unieke en uitermate functionele eigenschap van de Proloquo2Go-sjablonen is dat ze direct gesynchroniseerd worden. Met andere woorden: zodra een gebruiker één sjabloon aanpast, wordt de verandering automatisch doorgevoerd in alle mappen met hetzelfde sjabloon. Op deze manier stemmen gebruikers sjablonen makkelijk af op hun behoeften zonder elke pagina afzonderlijk te hoeven bewerken.
