Tweetalige OC

Het begin

Toen systemen voor ondersteunde communicatie (OC) voor het eerst op de markt kwamen, bevatten de meeste slechts één taal. Er was maar weinig apparatuur die meer dan één taal ondersteunde en geïntegreerde systemen bestonden nog helemaal niet. Je moest kiezen: óf de ene taal, óf de andere. Het was ontzettend ingewikkeld, zo niet onmogelijk, om over te schakelen op een andere taal. Dit was vanzelfsprekend heel onprettig voor gebruikers die dagelijks tweetalig communiceerden.

We zijn er sterk van overtuigd dat OC een hulpmiddel hoort te zijn waarmee de gebruiker alle aspecten van realistisch taalgebruik kan ontdekken. Er bestaat immers geen boek met strenge regels waarin precies staat hoe je taal moet gebruiken. Met deze overtuiging in ons achterhoofd wilden we een systeem bouwen dat realistisch tweetalig taalgebruik mogelijk maakte en dat de werkelijke vocabulaire, stemmen, en gebruikspatronen van tweetalige of meertalige gebruikers ondersteunde. Bovendien besloten we al snel dat dit geen premium functie mocht worden waar de gebruiker extra voor zou moeten betalen, omdat we niet willen dat onze gebruikers duurder uit zijn als ze de talen willen spreken die bij hun dagelijks leven horen.

Een meertalige tekst-naar-spraak-app

Onze eerste stap in dit proces was de lancering van Proloquo4Text, dat we ontwierpen als meertalige app. Je hoeft geen speciale functies in te schakelen of aanvullende pakketten te kopen. Alles zit al in de app. Meertalig gebruik verloopt zo soepel als mogelijk. De app herkent de taal waarin je typt en gebruikt de bijbehorende tekst-naar-spraak-stem. Taal en stem kunnen zelfs wisselen per zin. Bovendien kun je de taal van de menu's, de opgeslagen zinnen en de woordvoorspelling aanpassen met een paar tikken. Het werkt net zo makkelijk als wisselen van taalkeyboard. Inmiddels past bijna 20% van de Proloquo4Text-gebruikers twee of meer talen toe.

In de Verenigde Staten woont een groot aantal tweetalige Spaans-Engelssprekenden, dus het was niet meer dan logisch om de Spaanse versie van Proloquo2Go geheel tweetalig te ontwerpen.

Daarnaast wilden we een OC-systeem ontwerpen dat aansloot op het persoonlijke leven van de gebruikers. Als een OC-gebruiker leert communiceren via OC is het belangrijk dat het systeem de gehele dag beschikbaar is. Stel je eens voor dat iemand het OC-systeem alleen in het Engels kan gebruiken, terwijl diegene juist Spaans spreekt met de belangrijkste personen in zijn of haar leven. Wat gebeurt er dan? De kans is groot dat het systeem ongebruikt blijft liggen.

Bovendien denken we dat het belangrijk is dat gebruikers hun unieke identiteit en cultuur kunnen uitdrukken. Dit kunnen we mogelijk maken met een app die de talen en stemmen bevat waarmee gebruikers zich kunnen identificeren. Hun OC-systeem laat zien wie ze zijn, op welk moment van de dag dan ook, ongeacht met wie ze in gesprek zijn. Sommige gebruikers hadden al toegang tot regionale Engelse dialecten.

We gingen de uitdaging aan

Het was een logische stap om nu een tweetalige versie van Proloquo2Go te creëren met Europese en Amerikaanse varianten van het Spaans. Tweetalige op tekst gebaseerde OC-systemen ontwerpen is één ding, maar het is ontzettend complex om hetzelfde te doen voor een op pictogrammen gebaseerd systeem.

De beslissing om dit met Proloquo2Go te doen, onze op pictogrammen gebaseerde oplossing, was een sprong in het diepe. Uit enkele theoretische onderzoeken was gebleken dat zo'n systeem van waarde zou kunnen zijn, maar we hadden geen praktijkvoorbeelden waarop we ons werk konden baseren. We moesten al doende leren.

Er was uitgebreid onderzoek beschikbaar naar kernwoorden in de Engelse taal, maar destijds was er nog weinig onderzoek gedaan naar kernwoorden in het Spaans. De meeste Spaanse, op kernwoorden gebaseerde systemen waren simpelweg integraal vertaald uit het Engels. Die systemen boden dus geen goede weergave van de woorden die in het Spaans het meest gebruikt worden. Daarom was maandenlang onderzoek doen en een hoogwaardig Spaans kernvocabulaire creëren de eerste stap voor AssistiveWare.

Daarna moesten we uitvinden hoe we het Engelse systeem en het Spaanse systeem naadloos op elkaar aan konden laten sluiten. De grootste uitdaging was de indeling van het vocabulaire. Crescendo™ is gebaseerd op motorisch leren. In het hele systeem blijven woorden zo veel mogelijk op dezelfde plek staan om het leerproces te vergemakkelijken. Dit wilden we, waar mogelijk, toepassen op beide talen. Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Engels is een Germaanse taal, en Spaans een Romaanse, wat betekent dat de grammatica fundamenteel verschilt. We moesten het Spaanse systeem nauwkeurig vormgeven zodat het niet alleen op zichzelf goed werkte, maar ook samen met het Engels. Waar mogelijk behielden we de overeenkomsten, terwijl we ruimte in het systeem maakten om individuele taalkenmerken tot hun recht te laten komen.

De samenstelling van het vocabulaire was pas één onderdeel. In samenwerking met Acapela Group en Tobii Technology creëerden we tweetalige kinderstemmen. Tweetalige tekst-naar-spraakstemmen creëren is nog ingewikkelder dan 'enkele' stemmen. We waren op zoek naar kinderstemacteurs bij wie alle factoren perfect in balans waren, zoals perfecte dictie en uitspraak in beide talen. Tegelijkertijd wilden we dat je aan hun accent kon horen dat ze tweetalig waren, oftewel dat hun Engels een licht Spaanse tongval had. De twee acteurs moesten tot slot oud genoeg zijn om meerdere dagen achter elkaar in de studio aan het werk te zijn, maar jong genoeg om bij onze gebruikers te passen.

Uiteindelijk ontstonden zo Emilio en Valeria: twee kinderstemmen die zowel Spaans als Engels spreken. Als gebruikers dezelfde stem kunnen gebruiken voor beide talen, verloopt de communicatie veel soepeler dan wanneer ze van stem moeten wisselen.

De unieke aspecten van ons systeem

Het kernvocabulaire en de tweetalige stemmen zijn de belangrijkste functies. Maar een gebruiker heeft daar niets aan als het systeem niet flexibel is. Andere OC-systemen zijn ook te gebruiken in meerdere talen, maar Proloquo2Go onderscheidt zich omdat de app de werkelijke nuances van tweetaligheid bevat. Je kunt bijvoorbeeld heen en weer schakelen tussen twee talen in een zin, om iets te zeggen als 'Make sure que quede bien tasty' of 'Has pagado los bills?'

Tweetaligen gebruiken vaak een bepaald woord altijd in dezelfde taal, ook al communiceren ze op dat moment in de andere taal. Amerikaanse Spaanssprekenden hebben het bijvoorbeeld over een 'vacuum' in plaats van een 'aspiradora', zelfs in een Spaanse zin. Dit soort taalgebruik wordt mogelijk gemaakt dankzij de functie in Proloquo2Go om knoppen te personaliseren. Je kunt de benaming, taal en stem van elke knop individueel aanpassen. Op deze manier kun je op je OC-systeem communiceren zoals je gewend bent.

Opvallende resultaten

De Proloquo2Go-update van 2015 bevatte het tweetalige Spaans-Engels vocabulaire en de bijbehorende stemmen. De tweetalige stemmen, die ook beschikbaar zijn in Proloquo4Text en Pictello, zijn al meer dan 11.000 gedownload. Bijna 5% van onze Proloquo2Go-gebruikers communiceren met behulp van de tweetalige functie.

Maar dat vonden we nog niet genoeg. Na Spaans-Engels ontwikkelden we een vergelijkbare tweetalige functionaliteit voor het Frans-Engels voor Canadese gebruikers. Onlangs hebben we daaraan Nederlands-Frans voor Belgische tweetalige gebruikers toegevoegd.

Het maakt een groot verschil in het leven van OC-gebruikers als ze toegang hebben tot een systeem dat ze de hele dag kunnen inzetten. Toegang tot talen en stemmen die aansluiten bij hun identiteit vergroot de kans dat ze het OC-systeem regelmatig blijven gebruiken. Dat vergroot weer de kans dat ze succesvol leren communiceren.

Het effect van deze innovatie overstijgt het persoonlijke leven van de gebruikers. Toen tweetalige OC alleen nog in theorie bestond, zaten we met een paradox. Omdat er geen tweetalige OC bestond, kon er ook geen tweetalig OC-onderwijs plaatsvinden. Met ons initiatief lieten we zien dat tweetalige OC mogelijk was, en dat het van grote betekenis was voor gebruikers. Zo kregen scholen hier meer interesse in.

Bij AssistiveWare investeren we in dit soort innovaties omdat we de OC-wereld en de levens van onze gebruikers beter willen maken. Dat betekent dat we tegemoet willen komen aan al onze verschillende en unieke OC-gebruikers wereldwijd. Kortom: we willen dat iedereen gebruik kan maken van onze technologie.