Wat is echolalie?
Echolalie komt uit het Oudgrieks en is de officiële benaming voor wanneer mensen herhalen wat ze hebben gehoord. Letterlijk betekent het “echospraak”. Als het napraten direct na het horen gebeurt, noemen we dit onmiddellijke echolalie. Als dat pas later gebeurt, spreken we van vertraagde echolalie.
Waarom gebruikt iemand onmiddellijke echolalie?
Er kunnen verschillende redenen zijn voor het gebruik van echolalie.
Sociaal contact: wanneer je herhaalt wat er wordt gezegd, bevestig je dat je luistert en verbinding maakt met wat er wordt verteld.
Verwerkingstijd: door na te praten kan iemand extra tijd voor zichzelf creëren om te verwerken wat er precies wordt gezegd.
Ik vraag bijvoorbeeld aan Alex: “Waar heb je het brood gelegd?” “Waar heb je het brood gelegd?” antwoordt hij. Ik weet dat hij geen antwoord van mij verwacht op deze vraag. Ik wacht geduldig totdat hij zijn OC gebruikt om me te vertellen dat het in de koelkast ligt.
Impuls: sommige mensen hebben de drang om te herhalen wat ze hebben gehoord. Anderen zijn niet in staat om hun gedachtes te filteren, waardoor ze die bij het praten niet kunnen tegenhouden.
Waarom gebruikt iemand vertraagde echolalie?
Net als bij onmiddellijke echolalie kan iemand om verschillende redenen vertraagde echolalie gebruiken.
Bepaalde woorden of zinnen communiceren: soms denk ik aan een woord of zin die ik wil overbrengen en communiceer ik die via een herhaling. Ik zeg bijvoorbeeld “wij gaan” door een zin te herhalen uit de film Finding Dory: “Wij zien de onderstroom en 'wij gaan' lekker door!”
Een idee communiceren: een vergelijkbare manier van communiceren is om via herhaling een idee uit te drukken dat geen onderdeel uitmaakt van de woorden die je herhaalt. Als iemand bijvoorbeeld gevallen is en zegt: “Ben je gewond?”, dan praat diegene misschien iemand na die precies dat zei toen hij eerder viel en zijn knie schaafde. In feite communiceert die persoon het idee “Ik ben gevallen!” door de woorden te gebruiken die hij heeft gehoord toen het de vorige keer gebeurde.
Zelfregulatie: tegen jezelf praten kan soms helpen andere geluiden te overstemmen. Door de vibratie van je stem kunnen daarnaast proprioceptieve prikkels worden opgewekt. Als ik me ontregeld voel, werkt het voor mij soms kalmerend om zinnen te gebruiken die ik heb opgespaard. Sommige voelen heerlijk om te zeggen!
Sociaal contact: misschien wil iemand wel contact maken met een ander, maar weet hij niet wat hij moet zeggen. Of misschien weet hij wel wat hij wil zeggen, maar krijgt hij er niets anders uit dan een echo.
Impuls: net als bij onmiddellijke echolalie hebben sommige mensen er moeite mee om gedachtes af te remmen voordat hun hersenen ze in woorden (of handelingen) omzetten. Veel autistische mensen hebben woorden en zinnen ‘in hun hoofd’ op dezelfde manier waarop niet-autistische mensen liedjes ‘in hun hoofd’ hebben.
Zo heb ik de hele ochtend al de songtekstregel “there's no place like home” in mijn hoofd, onophoudelijk, elke keer weer compleet met de bijbehorende felle kleuren en soundtrack. Ik probeer mijn partner een vraag te stellen over de lunch, maar “there's no place like home” dringt zich naar voren en vervangt wat ik eigenlijk wilde zeggen. Ik rol met mijn ogen, gebaar tegen mijn partner dat ik mijn iPad nodig heb om te zeggen wat ik bedoel en haast me om de iPad van de oplader af te halen.
Kan een OC-gebruiker nog communiceren via echolalie?
Veel mensen gebruiken OC omdat ze helemaal niet praten, op een manier praten die moeilijk te verstaan is of slechts in beperkte mate praten. Dat betekent niet dat ze geen echolalie gebruiken!
Mensen die niet praten, neuriën misschien wel, of maken geluiden op het ritme van iets wat ze hebben gehoord. Misschien imiteren ze wel lichaamsbewegingen die ze hebben gezien. Dat noemen we dan echopraxie.
Als iemand die moeilijk te verstaan is iets zegt, kun je dat soms niet helemaal thuisbrengen omdat wat diegene zegt op spraak lijkt, maar eigenlijk echolalie is. Het volgen van ritme en toonhoogte kan soms ook echolalie zijn.
Veel autistische mensen die slechts in beperkte mate praten, spreken voornamelijk of zelfs uitsluitend via vertraagde echolalie! Ikzelf kan meestal wel praten, maar er zijn ook momenten waarop ik alleen via echolalie kan spreken, en mijn OC nodig heb om andere dingen te communiceren.
OC-gebruikers kunnen natuurlijk ook hun apparaat gebruiken om te herhalen wat er tegen ze wordt gezegd. Herhalen via OC is net zo goed echolalie als herhalen via spraak.
Wat doe ik aan echolalie?
Ik gebruik echolalie constant en wat ik dan voel, is per keer wisselend. Wanneer ik alleen maar dat ene zinnetje kan uitbrengen dat muurvast zit in mijn hoofd, maar ik niet kan uitleggen waarom, dan voel ik frustratie. Wanneer ik zinnen uit mijn lievelingsseries herhaal om je duidelijk te maken wat ik bedoel, dan word ik daar blij van. Wanneer ik woorden over mijn tong laat rollen, gewoon omdat het zo goed voelt om ze te zeggen, dan voel ik me geborgen. Het enige moment waarop ik alleen maar negatieve gevoelens ervaar, is wanneer iemand vanwege mijn echolalie afstand van me neemt.
Luister naar me. Bevestig dat ik iets heb gezegd, zelfs als je me niet begrijpt. Herhaal het nog eens voor me. Knik. Laat me weten dat je me probeert te begrijpen. Help me te zelfreguleren. Haal plezier uit al het geëcho!
En, natuurlijk, help me om toegang te krijgen tot OC. Ik heb een heleboel te zeggen! Ik verdien het om de hulpmiddelen te krijgen waarmee ik dat kan doen.
Deze blog is onderdeel van de Autisme Acceptatie Maand 2024 van AssistiveWare: "Communicatie is een avontuur - pak de kaart er maar bij!” Als onderdeel van deze campagne hebben we een kaart getekend waarmee je het Land van Autistische Communicatie kunt verkennen! Hier ontmoeten mensen elkaar en communiceren ze op prachtige manieren!
