Een veelvoorkomende reden dat de inzet van OC-systemen stagneert en dat de gebruiker minder ondersteuning krijgt, is dat de communicatie maar op één communicatieve functie is gericht: iets of iemand verkrijgen. OC-gebruikers raken hierin vaak erg bedreven. Ze kunnen vragen om eten, hun favoriete tv-programma, een uitje, een YouTube-video, etc. Het is een motivatie om OC te gebruiken en vaak de eerste reden waarvoor OC wordt ingezet.

Helaas zien we regelmatig dat OC-gebruikers niet verder komen dan keuzes maken en dingen verkrijgen. Dit kan allerlei negatieve gevolgen hebben.

  • Beperkte gesprekken: als de OC-gebruiker alleen maar om dingen kan vragen, is het niet erg aanlokkelijk om een gesprek met hem/haar aan te knopen. Hoelang ben jij bereid met iemand te praten die alleen maar kan zeggen wat hij/zij wil hebben? En als er te weinig mensen met je willen praten, hoe leer je dan communiceren?
  • Verlies van vertrouwen: de meeste teams brengen in kaart wat de favoriete voorwerpen van de OC-gebruiker zijn met als doel die buiten zijn/haar bereik te houden om de gebruiker te motiveren erom te vragen. Hierdoor ontstaan onnatuurlijke situaties: de OC-gebruiker moet herhaaldelijk om een favoriet voorwerp vragen, waarna het na korte tijd weer wordt afgenomen zodat hij/zij er nóg eens om moet vragen. Dit lijkt een effectieve methode om de OC-gebruiker te leren hoe hij/zij iets kan verkrijgen, maar je leert de gebruiker vooral dat je nooit moet vertellen wat je favoriete voorwerpen zijn, omdat ze dan worden afgepakt! Het kan de gebruiker veel stress opleveren en het is geen natuurlijke sociale interactie.
  • Lage verwachtingen: OC wordt meestal geïmplementeerd als oplossing voor gedragsproblemen die voortvloeien uit het feit dat niemand weet wat waar de OC-gebruiker om vraagt. Zodra de OC-gebruiker zelfstandig iets kan verkrijgen en de gedragsproblemen verminderen, is het verleidelijk om te denken dat de implementatie van OC geslaagd is. Hiermee stel je te lage verwachtingen aan het leervermogen en de mogelijke communicatievaardigheden van de OC-gebruiker. Hoe langer hij/zij blijft hangen op dit niveau, des te krachtiger deze lage verwachtingen worden.

Maar taal en communicatie houden veel meer in dan dit. Er zijn talloze redenen om te communiceren. Geef OC-gebruikers woorden om informatie te delen, verhalen te vertellen, commentaar te geven en hun gedachten te uiten. Alleen zo kunnen ze werkelijk contact maken met de mensen om hen heen.

Ontdek en plan alle communicatieve functies

Om vooruitgang te boeken is het belangrijk de OC-gebruiker te leren dat hij/zij met taal om allerlei redenen kan communiceren. Deze redenen noemen we communicatieve functies. Wanneer je doelen stelt en activiteiten plant voor je OC-gebruiker, is het handig om de communicatieve functies erbij te betrekken. Aan de hand van de verschillende communicatieve functies bepaal je welke woorden belangrijk zijn om te modelleren voor de OC-gebruiker. Geef hem/haar dus meer dan alleen woorden om iets te verkrijgen, want alleen zo krijgt de OC-gebruiker een scala aan taalmogelijkheden tot zijn/haar beschikking.

Een volledig overzicht van de communicatieve functies vind je in de AssistiveWare Core Word Classroom.

Overwin de belemmering

Bied de OC-gebruiker meer mogelijkheden dan alleen keuzes maken en iets verkrijgen. Zorg dat de OC-gebruiker meer taal tot zijn/haar beschikking heeft. Geef de OC-gebruiker een stem en er gaat een wereld aan mogelijkheden voor ze open.

Met behulp van de OC Leren Gids kun je precies bepalen op welk punt je je bevindt in het OC-traject. Deze kennis helpt je om belemmeringen te overwinnen die jullie succes in de weg staan.