Belemmering: verschillende OC-systemen in één omgeving

Soms krijg je te maken met meerdere OC-gebruikers in één omgeving. Omdat elke OC-gebruiker anders is, en zijn/haar persoonlijke behoeften heeft als het om OC gaat, gebruiken ze misschien allemaal een ander systeem.

Dat kan een belemmering zijn voor de mensen in de omgeving van deze gebruikers. Hoe kun je verschillende OC-systemen integreren in de dagelijkse handelingen? Hoe kun je makkelijk overschakelen van het ene op het andere systeem? Zou het niet eenvoudiger zijn als iedereen hetzelfde systeem gebruikte?

Maatwerk

Het is heel belangrijk te beseffen dat OC maatwerk is. Het OC-systeem moet aansluiten op ieders individuele behoeften wat betreft communicatie en toegankelijkheid. Ten eerste kies je een uitgebalanceerd OC-systeem dat is gebaseerd op kernwoorden, randwoorden en het alfabet. Daarna selecteer je een roostermaat met knoppen die de OC-gebruiker kan zien en aanraken. Tot slot personaliseer je het OC-systeem voor elke gebruiker. Na deze eerste stappen kan het voorkomen dat de OC-gebruikers die je begeleidt allemaal een ander systeem nodig blijken te hebben om aan hun persoonlijke behoeften te kunnen voldoen. En hoewel het niet makkelijk is om ondersteuning te bieden voor verschillende OC-systemen binnen één omgeving, is wel de beste keuze: alleen zo kun je beantwoorden aan de uiteenlopende vereisten van je OC-gebruikers.

Laten we een voorbeeld geven. De ene leerling heeft een zware lichamelijke beperking waardoor hij zijn OC-systeem bedient met zijn ogen. In dezelfde klas gebruikt een ander een communicatieboek. Weer anderen gebruiken een iPad met hetzelfde OC-systeem, maar met verschillende roostermaten die passen bij ieders visuele en fijnmotorische capaciteiten. Elke leerling heeft een ander OC-systeem. Zelfs de symbolen en pictogrammen hoeven niet overeen te komen.

Leer alle OC-systemen kennen

Het beste wat je kunt doen is de tijd nemen om alle OC-systemen te leren gebruiken. 'Speel' bijvoorbeeld met het vocabulaire zodat je ontdekt hoe en waar je woorden kunt vinden. Of stel als team een bepaalde woordenreeks vast die jullie modelleren tijdens een specifieke activiteit. De Core Word Activity Planners in de AssistiveWare Core Word Classroom bieden allerlei handige tips voor veelvoorkomende activiteiten op school en thuis. Met 'spiekbriefjes' of een modelleerhandleiding kun je makkelijk opzoeken waar je woorden vindt in elk systeem. Gebruik ze om te oefenen en ter ondersteuning tijdens de activiteit. Na verloop van tijd zijn deze hulpmiddelen niet meer nodig omdat men door oefening heeft geleerd waar woorden te vinden zijn.

Een andere handige tip is om een light-tech versie van de OC-systemen (of tenminste van de hoofdmap en een paar andere belangrijke pagina's) bij de hand te houden. Communicatiepartners kunnen deze versies gebruiken om kernwoorden mee te leren modelleren. We hebben kernwoordenkaarten beschikbaar (8x12) voor het Crescendo™-vocabulaire.

Hoe beter je weet hoe de systemen werken, des te makkelijker je kunt schakelen tussen de systemen en des te meer woorden en zinnen je kunt modelleren. Maar dit kost tijd. In het begin, als je er nog weinig ervaring mee hebt, vorder je langzaam. Maar hoe vaker je het doet, des te makkelijker het wordt.

Ondersteun alle teamleden om de OC-systemen te leren kennen. Bespreek regelmatig jullie successen en uitdagingen. Organiseer oefensessies om gezamenlijk met het systeem te 'spelen', of ruim tijdens elke bijeenkomst 5 à 10 minuten in om woorden op te zoeken of te praten via een van de systemen die jullie in de les gebruiken.

OC-systeem voor algemeen gebruik

Een OC-systeem voor algemeen gebruik kan vaak goed van pas komen. Dit systeem zet je in als je taal wil modelleren voor alle OC-gebruikers tijdens een groepsactiviteit. Het kan een hightech systeem zijn, dat je bijvoorbeeld projecteert op een digibord. Of je gebruikt een uitgeprinte versie die je op bureaus en tafels bevestigt of als grote poster ophangt. In de AssistiveWare Core Word Classroom hebben we Crescendo™-kernwoordenkaarten op A4-formaat beschikbaar, en via Zazzle vind je de A0-poster. Je kunt de A0-pdf ook zelf uitprinten.

Welk systeem voor algemeen gebruik je ook kiest, zorg dat het uitgebalanceerd is, en gebaseerd is op kernwoorden. Het is ook handig als het enkele randwoorden en het alfabet bevat. Zo'n systeem is waardevol, zeker als er kinderen zijn die nog geen persoonlijk OC-systeem hebben. Hoewel je het gebruikt om te modelleren tijdens groepsgesprekken, is het geen vervanging voor alle andere aanwezige systemen. Het is belangrijk dat je ook op de persoonlijke systemen zo vaak mogelijk blijft modelleren.

Een OC-systeem voor algemeen gebruik komt van pas in elke situatie, zoals op school, thuis, of op gemeenschappelijke locaties.

Flexibiliteit

Kinderen die leren lezen en schrijven worden zich bewust van geschreven tekst: ze doen de flexibiliteit op om letters te herkennen van verschillende afmetingen en lettertypen. Zo kunnen we ook OC-gebruikers en de mensen in hun omgeving stimuleren om dezelfde flexibiliteit te verwerven: ze leren verschillende woorden en symbolen herkennen, ook al zien ze er soms iets anders uit. De meeste OC-gebruikers hebben een visuele leerstijl, wat het makkelijker voor hen maakt om de verschillende symbolen te leren herkennen. Deze flexibiliteit stelt hen in staat om snel te schakelen tussen OC-systemen wanneer dat nodig is.

Iedereen kan meedoen

Leeftijdsgenoten, broers en zussen: iedereen kan helpen om het gebruik van de diverse OC-systemen te ondersteunen. Werk samen om de systemen te leren kennen en woorden te vinden. Bovendien kun je de OC-gebruikers ook toegang geven tot het systeem van een ander, of tot het algemene systeem. Onze ervaring is dat OC-gebruikers op allerlei verschillende manieren leren communiceren, en dat ze soms zelfs het OC-systeem van een vriend lenen om iets duidelijk te maken.

Overwin de belemmering

Leer de verschillende OC-systemen kennen en wees flexibel. Het belangrijkste is: probeer het gewoon. Geef de OC-gebruiker een stem en gaat er een wereld aan mogelijkheden voor ze open.

Met behulp van de OC Leren Gids kun je precies bepalen op welk punt jullie zich bevinden in het OC-traject van de gebruiker. Deze kennis helpt jullie om belemmeringen te overwinnen die succes in de weg staan.