Hulp met OC: Veelgebruikte zinnen en buzzwoorden

9 minuten lezen

OC is de afkorting van ondersteunde communicatie. OC-systemen zijn hulpmiddelen en programma’s voor mensen die niet (meer) in staat zijn om via spraak te communiceren. Er zijn veel termen en concepten die we vaak gebruiken als we het over OC hebben. We noemen ze ook wel onze “OC-buzzwoorden”. We geven hier een overzicht van alle OC-buzzwoorden, met een korte uitleg en links naar pagina’s met meer informatie.

OC-buzzwoorden
OC	Mensen die gebruik maken van OC	Vaardigheden veronderstellen	Altijd beschikbaar
Low-tech / High-tech OC	Multimodale communicatie	Kernwoorden	Randwoorden
Alfabet	Communicatieve functies	Uitgebalanceerd en robuust vocabulaire	Kernwoorden-kaarten
Activiteiten-kaarten	Communicatie-partner	Wachttijd	Betekenis geven
Modelleren	Reactie strategieën	Aanwijzingen	Motorische planning
Toegankelijke communicatie	Parttime OC-gebruik	OC-mentoren

OC

OC staat voor ondersteunde communicatie. OC-systemen zijn hulpmiddelen en programma’s voor mensen die tijdens het communiceren niet op hun spraak kunnen vertrouwen. Met OC kan iemand zeggen wat hij of zij wil, waar, wanneer en tegen wie dan ook.

Meer informatie over OC

Mensen die gebruikmaken van OC

OC-gebruiker

Iemand die op verschillende manieren communiceert, waaronder met een OC-systeem, wordt meestal een OC-gebruiker genoemd.

OC-leerling

Een OC-leerling is een OC-gebruiker die nog aan het leren is hoe hij of zij een OC-systeem kan gebruiken om te communiceren. OC-leerlingen hebben vaak andere technieken nodig om hun communicatie te ondersteunen dan onafhankelijke OC-gebruikers.

Lees meer over de verschillende soorten OC

Vaardigheden veronderstellen

Iedereen heeft iets te vertellen. Iedereen is in staat om te leren.

Wanneer we vaardigheden veronderstellen, dan:

Bieden we kansen
Gebruiken we de juiste OC-middelen
Geven we communicatie de tijd om tot stand te komen

Lees meer over het veronderstellen van vaardigheden

Altijd beschikbaar

We moeten zorgen dat een omgeving altijd de ruimte creëert om een OC-systeem te gebruiken. Als we makkelijk en snel bij onze OC-systemen kunnen, kun je altijd beginnen met communiceren.

Stop het niet weg in een tas of kast. Houd de batterij opgeladen. Zorg dat je het altijd bij de hand hebt. Neem of leg OC niet weg.

Lees meer over praktische manieren om altijd een OC-systeem bij de hand te hebben

Low-tech/High-tech OC

Bij een high-tech OC-systeem maak je gebruik van een iPad of ander elektronisch apparaat, dat over een digitale stem beschikt en hardop spreekt. Lowtech OC-systemen zijn geprinte communicatieboeken en kaarten. Deze systemen worden ook ‘papieren OC-systemen’ of ‘light-tech OC-systemen’ genoemd. Ze zijn niet minder belangrijk of alleen voor beginnende OC-gebruikers: iedereen kan baat hebben bij zowel high-tech als light-tech OC-systemen.

Lees meer over high-tech en light-tech OC-systemen (Engelstalig)

Multimodale communicatie

Multimodale communicatie verwijst naar de verschillende manieren waarop we communiceren. OC-gebruikers maken vaak gebruik van diverse communicatiemethoden. We accepteren en respecteren alle manieren waarop zij communiceren.

Zij communiceren bijvoorbeeld door:

spraak
lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen
gebaren en gebarentaal
wijzen en kijken
laten zien
een communicatieapparaat, -boek of -kaart
plaatjes en foto's in een catalogus, tijdschrift, apparaat of boek
typen en spellen
online (social media, e-mail, blog)
emoji’s

Lees meer over diverse communicatiemethodes

Kernwoorden

Kernwoorden zijn de bouwstenen van taal. Ze geven een boodschap betekenis.

In plaats van alleen ‘auto’ zeggen en hopen dat iemand begrijpt wat ik bedoel, kan ik bijvoorbeeld zeggen ‘Waar auto?’, ‘Ik speel auto’, ‘Hij heeft nieuwe auto’, ‘Wij zijn in auto’, enzovoorts.

Door kernwoorden te leren, krijgen OC-gebruikers meer kracht en flexibiliteit in hun taalgebruik.

Lees meer over kernwoorden (Engelstalig)

Randwoorden

Met randwoorden kunnen OC-gebruikers meer details toevoegen aan hun boodschap.

Ik kan niet alleen zeggen “Ik vind dit lekker”, maar ook “Ik vind deze pizza met ham en ananas lekker.”

We moeten de tijd nemen om persoonlijke randwoorden toe te voegen, zodat ze op het apparaat van de OC-gebruiker staan opgeslagen.

Lees meer over randwoorden

Alfabet

Elk OC-systeem moet een alfabet hebben. Leren typen om te communiceren geeft mensen de kans om alles te zeggen, met slechts 26 letters. Zelfs OC-gebruikers die nog niet kunnen lezen of schrijven zouden zo snel mogelijk moeten beginnen experimenteren met het gebruik van een toetsenbord. Zorg er dus voor dat er ook een alfabet op het OC-systeem staat.

Lees meer over het alfabet en leren lezen en schrijven

Communicatieve functies

We hebben dagelijks allerlei redenen om te communiceren. Deze redenen noemen we communicatieve functies, en we kunnen ze aanleren door te modelleren. Geef je OC-gebruiker zo veel mogelijk redenen om te communiceren!

Lees meer over communicatieve functies en download onze GRATIS communicatieve functies-poster

Uitgebalanceerd en robuust vocabulaire

Alle OC-systemen hebben een degelijk vocabulaire nodig met een grote woordenschat. Er moet een balans zijn tussen kernwoorden, randwoorden en het alfabet.

Een gebalanceerd en robuust OC-systeem geeft ons de mogelijkheid om met verschillende redenen te communiceren.

Lees meer over de benodigdheden van OC-vocabulaires en bekijk een filmpje hierover (Engels, Nederlandse ondertiteling)

Kernwoordenkaarten

Kernwoordenkaarten zijn een papieren versie van ons OC-systeem, die we overal en altijd kunnen gebruiken. Elke kaart bevat kernwoorden, waarmee we over van alles kunnen communiceren.

Download de gratis kernwoordenkaarten

Activiteitenkaarten

Activiteitenkaarten bevatten alle woorden die je nodig hebt voor een specifieke activiteit. Deze zijn handig in bepaalde situaties, zoals buitenspelen, naar het strand gaan of als je voor het eerst iets nieuws of onbekends gaat doen. Maar het blijft belangrijk dat OC-gebruikers leren om hun volledige OC-systeem te gebruiken, zodat bij iedere activiteit kan worden gecommuniceerd.

Lees meer over wanneer je activiteitenkaarten en wanneer je je OC-systeem kan gebruiken

Communicatiepartner

Communicatiepartners zijn alle belangrijke mensen die communiceren met mensen die OC gebruiken. Het opbouwen van goede communicatiepartnervaardigheden is van groot belang in alle OC-trajecten. Communicatiepartners:

Voegen pauzes in
Verlenen betekenis aan signalen
Modelleren
Gebruiken strategieën om op communicatie te reageren
Geven hints en moedigen aan

Lees meer over de vaardigheden van communicatiepartners voor OC-leerlingen en voor alle OC-gebruikers

Wachttijd

Communiceren met OC kost tijd. Daarom is het belangrijk om gebruikers de tijd te geven om een gesprek te beginnen. Geef tijd om te verwerken wat er gezegd wordt en om berichten samen te stellen. Wacht en luister.

Lees meer over wachttijd

Betekenis geven

OC-gebruikers vertellen ons veel met hun lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen. Daar moeten we aandacht aan besteden. We verlenen betekenis als we zeggen “Ik zag je lachen, je laat weten dat je dit ‘LEUK’ vindt” (terwijl je ‘LEUK’ aanwijst op het OC-systeem).

We verlenen ook betekenis aan hun pogingen om OC te gebruiken. Als ze een woord op hun OC-systeem aantikken, reageren we, ook al lijkt het willekeur.

Lees meer over hoe je betekenis kan geven en bekijk dit filmpje (Engels, Nederlandse ondertiteling)

Modelleren

Gebruik OC om OC aan te leren. Ondersteun je spraak door woorden op het OC-systeem aan te wijzen. OC-gebruikers leren door te zien hoe hun OC-systeem wordt gebruikt om echte boodschappen in de echte wereld te communiceren.

Lees meer over modelleren en bekijk dit uitlegfilmpje (Engels, Nederlandse ondertiteling))

Reactie strategieën

Wanneer OC-gebruikers hun OC-systeem gebruiken is het belangrijk om:

Alle pogingen te erkennen en er op te reageren
Hun boodschap uit te breiden
Te laten zien hoe ze iets ook op een andere manier kunnen zeggen
Meer woorden te modelleren

Jouw reactie is belangrijk!

Lees meer over hoe je kan reageren

Aanwijzingen

We geven aanwijzingen om OC-leerlingen te helpen hun OC-systeem te gebruiken. Hierbij gebruiken we bij voorkeur gesproken of gebarende aanwijzingen. Vertel wat ze kunnen doen en laat het ze zien.

Vermijd het gebruik van fysieke aanwijzingen (bijvoorbeeld de hand van de OC-leerling vastpakken en samen het OC-systeem bedienen)

Lees meer over het geven van aanwijzingen

Motorische planning

Sommige OC-systemen houden rekening met motorische planning. Dit betekent dat bepaalt woorden altijd op dezelfde plek staan.

Het is belangrijk dat kernwoorden op vaste plekken in het OC-systeem staan om motorische planning te bevorderen. Zo ontwikkel je motorische patronen en een motorisch geheugen.

Lees meer over motorisch leren (Engels, externe link) en bekijk hoe dit in zijn werk gaat in Proloquo2Go

Toegankelijke communicatie

Hier zijn 12 simpele manieren om communicatie toegankelijker te maken voor mensen die een OC-systeem gebruiken:

Luister naar de OC-gebruiker
Neem fysieke barrières weg
Overleg hoe je de OC-gebruiker beter kan ondersteunen
Reageer normaal op het communicatiesysteem
Vertrouw en respecteer de OC-gebruiker
Spreek met de OC-gebruiker, niet met de mensen om hen heen
Pas je tempo aan
Gebruik duidelijke geschreven en gesproken taal
Gebruik waar nodig visuele hulpmiddelen
Let op signalen van verwarring. Als het nodig is, herhaal iets dan of leg het uit
Herhaal je boodschap waar nodig
Zorg ervoor dat er alternatieve manieren zijn om te communiceren, zoals mail, online bestellen, enzovoorts.