We hebben 10 strategieën en inzichten opgesteld die onze OC-gebruikers het vaakst noemden tijdens de interviews.
1. Goede communicatiepartners respecteren dat OC inzet kost
Voor de meeste mensen geldt dat OC gebruiken meer moeite kost dan praten. (Een minderheid van de OC-gebruikers vindt praten moeilijker dan communiceren via OC.) OC is zeer arbeidsintensief. Wanneer we praten in onze moedertaal denken we meestal aan het idee dat we willen uitdrukken. De woorden komen dan ‘vanzelf’. Als je OC gebruikt, moet je veel bewuster nadenken dan wanneer je ongehinderd kunt praten. Je moet elk woord afzonderlijk genereren. Voor sommige OC-gebruikers is het een grote inspanning om de bewegingen te coördineren waarmee ze een woord selecteren of typen. Goede communicatiepartners brengen hier begrip voor op. Ze tonen dit door alle vormen en combinaties van communicatie van de OC-gebruiker te erkennen, zoals gebarentaal, geluiden, gezichtsuitdrukkingen, OC en meer.
2. Goede communicatiepartners wachten geduldig
OC kost meer tijd. Veel meer tijd. De gemiddelde persoon spreekt 2 tot 3 woorden uit per seconde, dus 150 tot 170 woorden per minuut. Een ervaren typist kan 75 woorden per minuut typen, maar de gemiddelde persoon typt er minder dan 40. De meeste mensen spreken 4 keer zo snel als dat ze kunnen typen. De meeste OC-gebruikers typen hun berichten niet in een optimale omgeving om te typen. Bovendien hebben ze mogelijk extra beperkingen waardoor ze langzamer typen dan gewoonlijk. Sommige OC-gebruikers hebben, net als sommige sprekers, extra tijd nodig om te bedenken wat ze willen zeggen. De gemiddelde OC-gebruiker typt ongeveer 15 woorden per minuut. Goede communicatiepartners zijn geduldige luisteraars. Wanneer ze de OC-gebruiker begroeten of een vraag stellen, wachten ze net zolang totdat hij/zij heeft geantwoord. Gebruikers gaven vaak aan dat ze voldoende tijd en ruimte wilden krijgen zodat ze zich niet opgejaagd hoeven te voelen.
3. Goede communicatiepartners beperken ruis
Je ervaart ruis anders wanneer je OC gebruikt. De meeste OC-systemen die spraak genereren, hebben een beperkt volume. Je kunt het volume van een OC-apparaat minder snel en makkelijk aanpassen als dat van natuurlijke spraak, waarbij je in één zin kunt fluisteren en schreeuwen. In een luidruchtige omgeving, zoals in een café, op het werk of in de klas, kan het OC-volume overstemd worden. Bovendien vertelden veel OC-gebruikers dat ze extra gevoelig zijn voor achtergrondgeluiden. In een omgeving met veel lawaai kunnen ze niet goed volgen wat iemand zegt. Goede communicatiepartners helpen het lawaai zoveel mogelijk te beperken. Ze kunnen het gesprek bijvoorbeeld voortzetten in een andere ruimte, of de lunchafspraak plannen in een ander café. Soms is het handiger om een gesprek niet in realtime te voeren, maar via e-mail, chatberichten of sociale media. Hiermee creëer je gelijke omstandigheden als beide communicatiepartners typen of OC gebruiken.
4. Goede communicatiepartners passen de fysieke ruimte aan
Met OC ervaren we fysieke ruimte op een andere manier. Als de zon fel schijnt, kan het scherm van het apparaat moeilijk te lezen zijn. Sommige OC-gebruikers hebben geregeld een stopcontact nodig om het apparaat op te laden. Misschien is een grotere tafel of bureau nodig, waarop niet alleen plaats is voor de laptop of de maaltijd, maar ook voor een OC-apparaat. Mogelijk heeft de OC-gebruiker extra ruimte nodig om te kunnen typen of op symbolen te kunnen tikken. Staand OC gebruiken kan lastiger zijn dan staand spreken, omdat de gebruiker de OC moet vasthouden. Veel OC-gebruikers hebben ook andere toegankelijkheidsbehoeften, zoals een rolstoel of medische apparatuur. Sommigen hebben er zelfs moeite mee om het huis te verlaten. Goede communicatiepartners proberen plaatsen te vinden die zo toegankelijk mogelijk zijn voor de OC-gebruiker.
5. Goede communicatiepartners kijken naar de gebruiker, niet naar het apparaat
Met OC verandert de timing van communicatie en de manier waarop een boodschap wordt overgebracht. Een OC-gebruiker kan bijvoorbeeld meedoen aan een gesprek door het scherm van zijn/haar iPad aan te raken. Hij/zij kan het bericht typen en daarna meteen laten uitspreken om direct te reageren. Mensen die ongehinderd kunnen spreken, praten en denken tegelijk. Bij OC-gebruikers zit hier vertraging tussen, omdat ze via een apparaat spreken. OC-gebruikers laten hun gezichtsuitdrukkingen vaak zien zodra hun bericht wordt uitgesproken, terwijl bij anderen gezichtsuitdrukkingen en spraak synchroon verlopen. Goede communicatiepartners leren dat het heel belangrijk is om niet naar het apparaat, maar naar het gezicht van de OC-gebruiker te kijken wanneer het bericht wordt uitgesproken. Ze leren omgaan met de veranderingen in de timing van berichten.
6. Goede communicatiepartners letten op het bericht en andere aanwijzingen
OC wordt, net als elk ander tekstbericht, sneller verkeerd begrepen dan spraak. Wanneer we praten, kunnen we sarcasme, vragen, humor en ergernis meestal eenvoudig overbrengen. We veranderen onze toon en we gaan langzamer of sneller praten wanneer we een mening geven of een luchtige opmerking maken. We benadrukken woorden om een bepaalde betekenis over te brengen. De zin 'Je vindt dat leuk' kan een simpele opmerking, een vraag of een uiting van ongeloof of schrik zijn, alleen maar door een ander woord te benadrukken en de toon te veranderen. Digitale stemmen zijn veel minder veelzijdig. Goede communicatiepartners letten op en zijn attent. Ze trekken niet te snel conclusies over wat de ander bedoelt te zeggen, maar zoeken naar aanvullende aanwijzingen. Ze overwegen of de OC-gebruiker mogelijk iets anders bedoelt, en indien nodig stellen ze vragen om meer duidelijkheid te krijgen.
7. Goede communicatiepartners domineren het gesprek niet
Met OC verandert de routine van een gesprek. Een gesprek is een dialoog tussen twee of meer mensen. Je voert het gesprek samen. Het is geen ondervraging, waarbij de ene persoon alleen vragen stelt en de ander alleen antwoordt. Het is ook geen monoloog waarbij één iemand alleen observeert en luistert. Mensen die ongehinderd kunnen spreken zijn meestal in het voordeel wanneer ze met een OC-gebruiker praten. De sprekende persoon kan het gesprek makkelijk domineren, bijvoorbeeld door ineens van onderwerp te veranderen terwijl de OC-gebruiker nog een bericht aan het typen is. Goede communicatiepartners creëren een gelijk speelveld tijdens de conversatie. Ze zorgen ervoor dat de controle over het gesprek in handen komt van de OC-gebruiker. Ook geven ze de OC-gebruiker de tijd om de gespreksbeurt te nemen.
8. Goede communicatiepartners respecteren de stem van een OC-gebruiker
Het gebruik van OC is heel persoonlijk, net als ons eigen stemgeluid als we praten. Onze stemmen horen bij onze identiteit. Ze geven weer hoe oud we zijn, welke culturele achtergrond we hebben, hoe we ons geslacht uitdrukken, hoe we zijn opgeleid en waar we wonen. Het is logisch dat een Amerikaanse tiener heel anders klinkt dan een Nederlands kind of een gepensioneerde Australiër. De manier waarop we onze stem vormen, is een essentieel onderdeel van onze identiteit. De stemmen van OC hebben tegenwoordig veel meer kenmerken, maar het ontbreekt ons nog steeds aan digitale stemmen die verschillende identiteiten kunnen uitdrukken, of een van de veelvoorkomende regionale accenten hebben. Het is belangrijk dat meer mensen zich inzetten om OC-gebruikers meer stemopties te geven. Het ontwerp van een OC-apparaat is vaak onpersoonlijk. Het is een machine. Sommige OC-apparatuur bevat digitale stemmen, terwijl voor andere apparaten natuurlijke spraak is opgenomen. Stel je eens voor dat je een tiener bent en soms spreekt met de stem van je moeder, soms met de stem van je zus en dan weer met de stem van je docent. Sommige OC-gebruikers zetten hun OC-apparaat niet graag in als aanvulling op hun eigen stem. Het kost veel tijd om ervoor te zorgen dat de stem en de woorden hun persoonlijkheid zo goed mogelijk weerspiegelen. Goede communicatiepartners ontdekken hoe de OC-gebruiker zijn/haar stem ervaart. Ze respecteren deze gevoelens en beperkingen.
9. Goede communicatiepartners vragen toestemming
OC kan fungeren als aanvulling op de stem van de gebruiker. Sommige OC-gebruikers vinden het een inbreuk op hun privacy als iemand hun apparaat probeert aan te raken. Een van de geïnterviewde OC-gebruikers zei dat het voelt alsof iemand je mond opent en je stembanden aanraakt. Het op maat gemaakte vocabulaire, de voorgeprogrammeerde zinnen en de opgeslagen gespreksgeschiedenis kunnen allemaal heel persoonlijke informatie bevatten. Goede communicatiepartners vragen eerst of ze het apparaat van een OC-gebruiker mogen bekijken, aanraken of gebruiken. Sommige OC-gebruikers willen liever dat communicatiepartners een eigen apparaat gebruiken.
10. Goede communicatiepartners accepteren dat het gesprek verloopt volgens de voorwaarden van de OC-gebruiker
OC is een revolutionaire technologie die levens kan veranderen. Het geeft gebruikers de mogelijkheid om uit een geïsoleerde en machteloze positie te komen, contact te maken en zelfstandig te worden. Anderzijds heeft OC ook zijn beperkingen en imperfecties. Zelfs de beste OC-apparatuur is vaak niet zo beeldend, veelzijdig of persoonlijk als natuurlijke spraak. OC-gebruikers hebben soms een haat-liefdeverhouding met hun technologie. Sommigen willen er niet afhankelijk van worden, omdat ze bang zijn voor wat er gebeurt als hun OC wordt afgepakt, stukgaat of niet beschikbaar is. Goede communicatiepartners leggen hun eigen mening over de OC-apparatuur niet op aan de OC-gebruiker. Ze dringen er niet op aan dat de gebruiker wel of geen OC moet inzetten. Goede communicatiepartners zijn oprecht geïnteresseerd in wat de OC-gebruiker te zeggen heeft en accepteren daarom alle manieren van communicatie, hoe lang het ook duurt om de boodschap te uiten.
“Ik communiceer het liefste met mijn partner. Hij begrijpt me volledig en oordeelt nooit.
Als ik aan het praten ben en het moeilijk krijg, geeft hij aan dat ik mijn iPad kan pakken (zelf vergeet ik dat vaak). Hij wacht terwijl ik typ of symbolen zoek in Proloquo2Go.
Hij accepteert volkomen dat ik soms heen en weer schakel tussen OC en natuurlijke spraak. Dit stoort hem niet en hij waardeert de ene communicatievorm niet meer dan de andere.
Hij vindt het belangrijk dat ik communiceer, op welke manier dan ook. Hij luistert.”
~ Oliver Waite, OC-gebruiker
Vraag het gewoon
Weet je op welke manier de OC-gebruiker met je wil communiceren? Hebben jullie overlegd hoe je het beste kunt luisteren en reageren? Doorloop onze Gebruikersgerichte checklist voor communicatiepartners samen met je OC-gebruikers om te bepalen hoe je een goede communicatiepartner voor hen kunt zijn.
Download de checklist
Samenvatting
Alle OC-gebruikers hebben op hun eigen specifieke en persoonlijke manier ondersteuning nodig. Goede communicatiepartners respecteren OC-gebruikers en tonen geduld. Ze luisteren, wachten en vragen hoe ze de OC-gebruiker beter kunnen ondersteunen.
Bronvermelding en links
